سه تار در گذر تاریخ
سه تار آینه ای هست که با رگ و پوست نوازنده و شنونده سر و کار داره، حرف دل رو می زنه و نجوایی عارفانه در اصواتش نهفته اس وهمه اون سازهایی که بعنوان ساز دراویش ، چگور ( دو تار) و طنبور در مجالس انس و خانقاه ها می نواختن، همه از یک خانواده ان و دارای همون صدای ملکوتی .
در یکی از قدیمی ترین نقاشی های بازمانده ، یه سه تار همراه نوازنده اون به تصویر کشیده شده . این تصویر متعلق به سالهای 1411 - 1420 ق م و بر دیوار یکی از مقابر مصری هست . با اونکه تصویر مذکور شبیه سه تارهای امروزی هست، باید توجه داشت که سازهای زخمه ای - مرکب از کاسه ، دسته و تارهایی که از سر دسته تا منتهی الیه کاسه کشیده می شه - از متنوعترین سازهایی که در تمامی نقاط جهان معمول و متداول بوده و هست و هر یک با تفاوتهایی در حجم و فرم کاسه ، طول دسته و تعداد سیمها به نامی نامیده شده و میان مردم در دوره خاصی مورد استفاده بوده. اگر از تصاویری که از تمدنهای گوناگون کهن بارمونده و در اونا سازهایی شبیه به سه تار به تصویر کشانده شده، در گذریم و تنها به آنچه از ایرانیان بر جا مونده بپردازیم ، در یک تابلوی مینیاتور بسیار زیبا از صحنه اعدام ضحاک در شاهنامه بایسنقری ، یک سه تار به تصویر کشیده شده و نوازنده ای مشغول نواختن سه تار هست . این ساز در کمال زیبایی هست و تزيینات اون به روشنی دیده می شه. تعداد کوکها نشان می ده که سه تار مذکور با کاسه ای کمی بزرگتر از معمول ، دارای سه سیم هست.
در بسیاری از مینیاتورهای دوره صفویه سه تار به تصویر کشیده شده و ازآن جمله در یه مجلس پذیرایی خاقان از اسکندر ، سلطان محمد ( در نسخه خطی خمسه نظامی مورخ 1525 م ) .
در مینیاتور دیگری کار رضا عباسی که در موزه هرمیتاژ لنینگراد نگهداری می شه ، یه سه تار با کاسه ترکی با ترکهایی از چوب سیاه و ترکهایی باریکتر از ترکهای سیاه به رنگ سفید - احتمالا از جنس استخوان - به تصویر کشیده شده.
نقاشان هنرمند دوره صفویه در بیشتر مینیاتورهای خود سه تارهایی با فرمهای زیبا و تزییناتی عالی نقاشی کردن. اونچه مسلمه، این ساز در میان ایرانیان پیش از دوره صفویه نیز سابقه داشته و معمولا در سماع درویشان و سالکان طریقت و به وسیله اهل دل و ذوق نواخته می شده و خلاصه سه تار ساز خواص بود
جمعه 18 دی 1388 - 12:51:51 PM